چگونه کارگران ایران ناسیونال در کارخانه سهام دار شدند؟

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از انتخاب، کتاب «پیکان سرنوشت ما» با گردآوری و نگارش مهدی خیامی توسط نشر نی در سال 97 منتشر شده است. این کتاب، خاطرات احمد خیامی، موسس ایران ناسیونال (ایران خودرو)، فروشگاه‌های کوروش و بانک صنعت و معدن است.

سهیم کردن کارگران در کارخانه

پس از افتتاح کارخانه تولید سواری حداقل سالی دوسه بار به حضور محمدرضاشاه می‌رسیدم و گزارش پیشرفت کار‌ها و استعداد فنی و نبوغ کارگران ایرانی را به عرض می‌رساندم در یکی از این شرفیابی‌ها شاه گفت ما می‌خواهیم کارگران را در منافع کارخانجات سهیم کنیم؛ نظر تو چیست؟ گفتم اگر دخالتی در کار مدیریت نداشته باشد، بسیار خوب است. بعد از مدتی قانون سهیم کردن کارگران در منافع کارخانجات را جزء یکی از ارکان انقلاب سفید اعلام کردند. من و برادرم هر دو ماه یک بار کارگران را جمع می‌کردیم و در مورد کار‌ها و هدف‌های آینده و وظایف خود نسبت به آن‌ها توضیح می‌دادیم و راهنمایی‌شان می‌کردیم و درباره بهتر کارکردن و صرفه‌جویی و جلوگیری از ریخت و پاش مواد اولیه با آن‌ها حرف می‌زدیم. باید اذعان کنم که در این دیدار‌ها همیشه احساسات محبت‌آمیز کارکنان به ما به اندازه‌ای بود که قلم از توصیفش عاجز است به راستی همگی‌شان را دوست داشتیم و آن‌ها هم به ما بسیار علاقه‌مند بودند.

در مورد سهیم شدن کارگران در سود کارخانجات ابتدا نظر شاه بر این بود که نمایندگان اداره کار از طرف کارگران ناظر بر درآمد و مخارج کارخانجات باشند، ولی با مذاکراتی که گویا جعفر شریف امامی و امیر اسدالله علم و سایر دست اندرکاران با ایشان کرده بودند قرار بر این شد که هر سال هر کارخانه نسبت به درآمدش مبلغی معادل چند ماه حقوق به کارگران پرداخت کند. نوروز سال 1348 بود که پس از برگزاری مراسم سلام نوروزی، علینقی عالیخانی در همین سال (1348) چون مساحت زمین کارخانجات ایران ناسیونال برای توسعه تولید و ساختن قطعات بیشتر کافی نبود قطعه زمینی در پایین زمین‌های کارخانه به مساحت دو میلیون متر مربع از قرار هر متر مربع 130 ریال از دکتر حسابی خریدیم.

چون از بین دو زمین جاده مخصوص کرج می‌گذشت و باید زمین‌ها ارتباطی مستقیم با هم پیدا می‌کردند قرار شد تونلی بین دو زمین حفر بشود. موقعی که مشغول کشیدن دیوار در یک ضلع این زمین بودیم شبی خبر دادند عده‌ای از افراد نظامی دارند دیوار را خراب می‌کنند و گفته بودند ما از ستاد بزرگ ارتشتاران مأموریت داریم که نگذاریم این دیوار کشیده بشود و شما بهتر است از ستاد ارتش سؤال کنید. درست یادم نیست که چه کسی رئیس ستاد بود به هر حال به منزل ایشان تلفن کردم و افسر کشیک جواب داد خود را معرفی کردم و گفتم به اطلاع ایشان برسانید کار مهمی دارم ضمن مذاکره با رئیس ستاد ارتشتاران معلوم شد شاه گفته بود ارتش می‌تواند زمین‌های بایر بین تهران آبی در وسط آن و کرج را برای پارکینگ خودرو‌ها تصرف کند گفتم اولاً این زمین بایر نیست، زیرا چاه موجود است و مقداری درخت در آن کاشته شده. ثانیاً ما برای توسعه ساخت اتومبیل‌های ایران ناسیونال که فرمان شاه است این زمین را خریده‌ایم رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران گفت ما هم طبق امریه اعلیحضرت می‌خواهیم اینجا را تصرف کنیم.

روز بعد مراتب را به واسطه رئیس دفتر مخصوص نصرت الله معینیان، به عرض رساندم. شاه گفت من دستور داده‌ام زمین‌های بایر بدون صاحب را ارتش در اختیار بگیرد، نه زمینی که صاحب دارد و گویا آباد هم هست؛ ارتش حق نداشته این زمین را تصرف کند و بگویید رفع مزاحمت شود. پس از ارتش، ادارۀ اصلاحات ارضی مانع کار ما شد که به واسطه آقای معینیان باز هم رفع مزاحمت شد. حالا فکر کنید زمینی که ما 28 میلیون تومان برای آن پرداخته بودیم اگر دست ما به پادشاه نمی‌رسید چه مشکلات بزرگی با آن داشتیم. واقعاً در آن شب پس از اظهارات رئیس ستاد خدا می‌داند چقدر ناراحت شدم و تا روز بعد قبل از رسیدن جواب رئیس دفتر مخصوص چه حالی داشتم تولید پیکان بیش از پیش‌بینیمان در پروژه سال به سال به طور تصاعدی بالا می‌رفت. سال اول هشت هزار دستگاه سال دوم پانزده هزار دستگاه و سال سوم سی هزار دستگاه پیکان تولید کردیم تولید و فروش اتوبوس و مینی بوس هم ادامه داشت.

وزیر اقتصاد گفت در تعرفه امسال سود بازرگانی برای اتومبیل‌های وارداتی را بین صد تا پانصد درصد تصویب کرده‌ایم و چون منافع دولت به دلیل زیادشدن محصولات داخلی و جلوگیری از واردات کم می‌شود مالیاتی برای اتومبیل‌های ساخت داخلی وضع شده است: 2500 تومان برای اتومبیل‌های چهار سیلندر و دو هزار تومان برای کمتر از چهارسیلندر و سه هزار تومان برای اتومبیل‌های بیشتر از چهارسیلندر به عالیخانی 2500 تومان به قیمت پیکان هیچ اثری در فروش آن نخواهد داشت گفتم اضافه کردن ولی جلوگیری از واردات اتومبیل موقعیت انحصاری برای محصولات داخلی محسوب می‌شود و هر کاری که انحصاری شود تلاش برای ارتقای کیفیت و رقابت با محصولات مشابه را منتفی می‌کند و این به زیان کارخانه‌های سازنده اتومبیل است.

برنامه ما این است که محصولات خود را از نظر مرغوبیت به پایه محصولات بزرگترین کارخانه‌های دنیا برسانیم و شاید بهتر از آن‌ها بشویم تا بتوانیم محصولاتمان را به دیگر کشور‌ها صادرات کنیم وزیر در جواب گفت فکر کن خیلی به نفع شماست.