صنعت خودرو در ایران همواره با چالش‌هایی نظیر افزایش قیمت، کمبود عرضه، وجود واسطه‌ها و عدم شفافیت در قیمت‌گذاری روبرو بوده است. در این میان، یکی از مهم‌ترین مسائلی که به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد، نحوه توزیع منافع حاصل از تولید خودرو و دسترسی مصرف‌کننده واقعی به محصول با قیمت مناسب است.
مشکلات موجود در سیستم فعلی
وجود واسطه‌های متعدد: شبکه گسترده‌ای از واسطه‌ها، از تولیدکننده تا مصرف‌کننده نهایی، باعث افزایش قیمت تمام‌شده خودرو و کاهش سهم تولیدکننده و مصرف‌کننده واقعی از سود حاصل می‌شود.
عدم شفافیت در قیمت‌گذاری: قیمت‌گذاری خودرو در ایران اغلب به صورت دستوری و غیرشفاف انجام می‌شود که منجر به ایجاد رانت و فساد شده و از طرفی، مصرف‌کننده را در تعیین قیمت نهایی خودرو بی‌نقش می‌گذارد.
کمبود عرضه و صف‌های طولانی: به دلیل اختلاف قیمت قابل توجه بین کارخانه و بازار آزاد، تقاضای کاذب برای خودرو افزایش یافته و صف‌های طولانی خرید خودرو شکل گرفته است.
کاهش کیفیت محصولات: به دلیل تمرکز خودروسازان بر افزایش تولید برای پاسخگویی به تقاضای کاذب، کیفیت محصولات کاهش یافته و رضایت‌مندی مشتریان به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.
دخالت‌های دولت در عرضه خودرو: دولت هربار با روشی ابداعی سعی در کنترل بازار دارد با این حال این موضوع هنوز نتوانسته یک بستر سالم و قابل اتکا برای خریداران واقعی برای دسترسی آسان و سریع و به قیمت واقعی به خودرو ایجاد کند و تنها به سوداگری و دلال‌پروری بیشتر منجر شده است.
راهکارهای بهبود وضعیت
حذف واسطه‌ها: یکی از مهم‌ترین راهکارها برای توزیع عادلانه منافع و کاهش قیمت خودرو، حذف واسطه‌های غیرضروری و ایجاد ارتباط مستقیم بین تولیدکننده و مصرف‌کننده است. این امر می‌تواند از طریق فروش مستقیم خودرو به مصرف‌کننده، استفاده از پلتفرم‌های آنلاین و ایجاد بازارهای شفاف انجام شود.
شفاف‌سازی قیمت‌گذاری: قیمت‌گذاری خودرو باید بر اساس هزینه‌های تولید، تورم و عرضه و تقاضا به صورت شفاف انجام شود. همچنین، باید مکانیزمی برای نظارت بر قیمت‌ها و جلوگیری از افزایش خودسرانه آن‌ها ایجاد شود.
افزایش عرضه خودرو: برای کاهش صف‌های طولانی و کنترل قیمت‌ها، باید تولید خودرو افزایش یافته و عرضه به بازار به صورت مستمر و برنامه‌ریزی شده انجام شود.
بهبود کیفیت محصولات: خودروسازان باید به جای تمرکز بر افزایش تولید، بر بهبود کیفیت محصولات و افزایش رضایت‌مندی مشتریان تمرکز کنند.
ایجاد بازار رقابتی: ایجاد رقابت بین خودروسازان داخلی و خارجی می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و افزایش کیفیت محصولات کمک کند.
حمایت از مصرف‌کننده: دولت باید از حقوق مصرف‌کننده دفاع کرده و مکانیزم‌هایی برای رسیدگی به شکایات آن‌ها ایجاد کند.
مزایای توزیع عادلانه منافع
کاهش قیمت خودرو: حذف واسطه‌ها و شفاف‌سازی قیمت‌گذاری می‌تواند به کاهش قابل توجه قیمت خودرو منجر شود.
افزایش رضایت‌مندی مشتریان: بهبود کیفیت محصولات و دسترسی آسان به خودرو با قیمت مناسب، رضایت‌مندی مشتریان را افزایش می‌دهد.
رشد صنعت خودرو: با کاهش هزینه‌های تولید و افزایش تقاضا، صنعت خودرو می‌تواند رشد کرده و اشتغال‌زایی ایجاد کند.
کاهش فساد: شفاف‌سازی قیمت‌گذاری و حذف واسطه‌ها می‌تواند به کاهش فساد در صنعت خودرو کمک کند.
افزایش رقابت‌پذیری: ایجاد بازار رقابتی می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری صنعت خودرو در سطح بین‌المللی کمک کند.
نتیجه‌گیری
توزیع عادلانه منافع حاصل از تولید خودرو و حذف واسطه‌ها، یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت خودرو در ایران است. برای بهبود وضعیت صنعت خودرو و افزایش رضایت‌مندی مصرف‌کنندگان باید تصمیمات قانونگذاران و مجریان در جهتی باشد که هردوسوی مصرف‌کننده و تولیدکننده را دربرگیرد. همانگونه که رویکردهای یکسویه جمایت ازتولیدکننده باعث فساد می‌شود، نادیده گرفتن تولیدکننده نیز منجر به ایجاد انواع آسیب‌ها ازجمله رانت، دلالی، نارضایتی مصرف‌کنندگان، افزایش قیمت، کاهش تولید و کاهش کیفیت خواهد شد.
source