تهران، همان همیشگی؛ آلودگی به هوای پایتخت بازگشت/ مناطق نیروگاهی آلوده‌تر از محله‌های پرترافیک!

با دستور مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، مبنی بر توقف مازوت‌سوزی، قرار بود سرانجام مردم کلانشهرهایی همچون تهران، پاییز و زمستان متفاوت‌تری نسبت به سال‌های گذشته داشته باشند و به‌جای تنفس ذرات آلوده، به صورت هفتگی چند ساعتی را در خاموشی سپری کنند.

اما دو هفته هم از این تصمیم دولت نگذشت که شورای عالی امنیت ملی به ماجرای قطع برق شبکه خانگی ورود کرد تا بدین ترتیب از امروز برنامه‌ریزی برای خاموشی منازل مسکونی به پایان برسد و وزیر نیرو با حضور در مجلس از بازگشت مازوت به نیروگاه‌ها خبر دهد. 

گرچه دولت در ماجرای قطع مازوت‌سوزی تمام تلاشش را به کار بست تا خود را نگران سلامت مردم نشان دهد، اما نباید از خالی‌ بودن مخازن سوخت نیروگاه‌ها در اتخاذ این تصمیم دولت غفلت کرد. موضوعی که به تایید مدیرعامل توانیر رسید و مصطفی رجبی‌مشهدی اعلام کرد ظرفیت سوخت نیروگاه‌ها فقط 40 درصد است.

آلودگی؛ مهمان خوانده ساکنان تهران

دولت در این مدت موفق شد به بهانه رفع آلودگی، خاموشی را به مردم و صنایع تحمیل کند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در پاییز امسال هم به سیاق سال‌های گذشته آلودگی مهمان خوانده پایتخت بوده و ساکنان این شهر در کنار تحمل نبود برق، ریه‌های خود را با انواع دی‌اکسید گوگرد پر کرده‌اند. 

البته صحت‌سنجی این اتفاق نیاز چندانی به بررسی و واکاوی منابع مختلف ندارد؛ بلکه با یک بار قدم زدن در مناطق مختلف با چشم غیرمسلح هم می‌توان شهر غبارآلود را به نظاره نشست.

با این حال ممکن است مسئولان به دلیل مشغله فراوان زمان کافی برای خروج از پشت میز و دفاتر کار خود نداشته باشند و در ترددهایی هم که گهگاه دارند، شیشه‌های دودی خودروهای دولتی، وسعت دیدشان را کور کرده باشد.

از این رو لازم است نگاهی به منابع رسمی نیز انداخت تا فرض مازوت‌سوزی در پاییز 1403 با دقت نظر بیشتری به تایید برسد.

تکرار آلودگی پاییز 1402

نگاهی به داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوا امروز 6 آذر 1403 نشان می‌دهد میانگین شاخص هوای تهران در ظهر روز جاری روی عدد 116 ایستاده که برای گروه‌های حساس «ناسالم» محسوب می‌شود. اما میانگین کیفیت هوا در 24 ساعت گذشته (از ساعت 11 دیروز تا ساعت 11 امروز) برای میانگین کل ایستگاه‌ها شاخص 141 را نشان می‌دهد که از روز مشابه سال گذشته تنها 9 واحد کمتر است. 

این در حالی است که سال گذشته بارها مساله مازوت‌سوزی تایید شد و دولت تلاشی در کتمان آن نداشت. حال باید این پرسش را طرح کرد که آیا تفاوت سوزاندن با نسوزاندن مازوت تنها 9 واحد بر کیفیت هوا تاثیر می‌گذارد؟

برای بررسی بهتر این موضوع که آیا نیروگاه‌های تهران در حال مازوت‌سوزی هستند یا خیر باید به این نکته توجه داشت که در حال حاضر پنج نیروگاه در تهران فعال هستند که سه نیروگاه ری، بعثت و طرشت گازی‌اند و امکان مازوت‌سوزی در آنها وجود دارد. 

توجهی به نقشه آلودگی هوای تهران در ساعت 14 ششم آذر که در تصویر پایین مشخص است، نشان می‌دهد مناطق 19، 20 (شهر ری)، 21 (طرشت)، 17، 18 (شادآباد)، 9 (میدان فتح) و 12 (امام خمینی) شاخص بالای 150 را ثبت کرده‌اند و به‌ترتیب آلوده‌ترین نقاط تهران هستند.  

بنابراین همان‌طور که مشخص است آلوده‌ترین بخش‌های هوای تهران در روز جاری در مناطقی به ثبت رسیده‌اند که این سه نیروگاه‌ فعالیت دارند. 

بدین ترتیب شاخص آلودگی نزدیک به نیروگاه ری در محدوده 154 قرار دارد. همچنین مناطق 19 و 17 که شاخص آلودگی 156 و 154 را ثبت کرده‌اند در نزدیکی نیروگاه بعثت مشاهده می‌شوند و مناطق 18 و 21 با شاخص آلودگی 153 و 154 آلودگی نیروگاه طرشت را به خود جذب کرده‌اند. 

سایر مناطق مانند میدان فتح هم که آلودگی بیشتری نسبت به نقاط شمال یا شرق تهران دارند به فعالیت کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی نزدیک هستند.

به طور کلی در نقشه موجود ارتباط مستقیمی بین فعالیت نیروگاهی و صنعتی با شدت آلودگی هوا به چشم می‌خورد.

تردد خودروها؛ آدرس غلط آلودگی هوای تهران

دولت‌ها و شهرداری‌های مختلف در طول سالیان گذشته همواره تلاش داشته‌اند که آلودگی هوای کلانشهرها را به تردد خودروها محدود کنند و انگشت اتهام را به سمت مردم که مصرف‌کننده اصلی خودرو هستند بگیرند. 

گرچه با توجه به کیفیت بنزین و گازوئیل تولیدی و البته استاندارد خودروهای مصرفی در ایران، نقش وسایل نقلیه در ایجاد آلودگی کتمان‌پذیر نیست، اما با نگاهی به نقشه ترافیکی تهران در ساعت 14 روز 6 آذر 1403 ارتباط مستحکمی بین آن با نقشه آلودگی شهر پیدا نمی‌شود.

خیابان‌ها و بزرگراه‌های پرترافیک تهران که با رنگ قرمز در نقشه پایین مشخص هستند، در نقشه بالا که مربوط به آلودگی است معمولاً به رنگ زرد و نارنجی درآمده‌اند و آلودگی کمتری نسبت به مناطق نیروگاهی دارند.  

با بررسی انجام‌شده این فرض که نیروگاه‌ها در پاییز امسال هم درگیر مازوت‌سوزی بوده و هستند قوت می‌گیرد. با توجه به تصمیم جدیدی که امروز وزیر نیرو با حضور در مجلس از آن خبر داد احتمالاً در روزهای آینده مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها بیشتر هم شود و تهران بار دیگر زیر ذرات آلوده دفن شود.

برای مطالعه بیشتر گزارش دولت بین برق و مرگ، مرگ شهروندان را انتخاب کرد! را در تجارت‌نیوز بخوانید.