راه اندازی خط پرسرنشین HOV اتوبان همت برای اولین بار در کشور؛ تسکین موقت یا جراحی؟

بنابر اعلام شهرداری تهران قرار است از بهمن ماه سال جاری یک خط عبوری از بزرگراه همت به صورت ویژه به تردد خودروهای عمومی و بیش از دو سرنشین اختصاص پیدا کند. این طرح ترافیکی، خط تردد پر سرنشین یا HOV نام دارد و هدف آن ترویج استفاده از خودروهای اشتراکی و عمومی و مقابله با پدیده تک سرنشینی خودروها است.

به گزارش پدال، بر اساس مصوبه جلسه ۱۹۱ شورای عالی ترافیک کشور، احداث کریدور پرسرعت همگانی موسوم به “HOV” در مسیر بزرگراهی شرقی-غربی مورد موافقت قرار گرفت و شهرداری تهران از ابتدای بهمن ماه سال جاری خط عبور زرد رنگی را در بزرگراه شهید همت برای این طرح اختصاص خواهد داد. این طرح مشابه طرح‌های اجرا شده در دبی، نیویورک و سایر شهرهای شلوغ و پرترافیک جهان، با هدف ترویج استفاده از خودروهای اشتراکی و مقابله با پدیده خودروهای تک سرنشین در دستور کار شهرداری پایتخت قرار گرفته است.

طبق اعلام شهرداری تهران، در این خط ویژه تنها وسایل نقلیه عمومی اجازه تردد خواهند داشت. کنترل اجرای صحیح این قانون جدید توسط دوربین‌های ویژه ثبت تردد صورت خواهد گرفت و در صورت عبور وسایل نقلیه غیر مجاز از این مسیر، جریمه ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومانی در انتظار رانندگان متخلف خواهد بود. بر اساس آمار پلیس، حجم خودرو‌های ترددکننده در سه ساعت اوج ترافیک صبح و عصر در بزرگراه همت نشان می‌دهد که ۵۹ درصد خودرو‌های این بزرگراه تک‌سرنشین هستند و همین امر ترافیک کیلومتری ایجاد می‌کند.

بنابر اعلام پوریا علیمردانی رئیس سازمان حمل و نقل شهرداری تهران:

در فاز اول برای اجرای طرح خط ویژه حمل و نقل همگانی پر سرنشین، بزرگراه همت انتخاب شده است که به طول ۱۸ کیلومتر از غرب تهران از منطقه ۲۲ آغاز و تا شرق ادامه دارد. فاز اول پروژه از میدان صنعت تا شرق تهران به طول ۱۲ کیلومتر، ۲ ماه دیگر راه اندازی می‌شود. در فاز بعدی تمام بزرگراه همت زیر بار اجرای مسیر HOV خواهد رفت و بعد از آن شبکه‌ای از مسیر HOV خط خودروی پر سرنشین در تهران، به سایر شهرهای ایران توسعه می‌یابد. توسعه این مسیرها در طرح جامع تهران دیده شده است.

علیمردانی با تأکید بر اینکه در مسیر همت، ایجاد بی آر تی جذب سفر نداشته و داشتن ایستگاه‌های متعدد بر جریان ترافیک تاثیر منفی دارد، می‌گوید: مسیر HOV ایستگاهی ندارد و تنها خطی است که خودروهای عمومی اعم از تاکسی، ون، مینی‌بوس و شاتل پر سرنشین از این خط عبور می‌کنند و در فازهای بعدی برای بزرگراه‌های مدرس، صیاد شیرازی و… ظرفیت ایجاد مسیرهای HOV وجود دارد و باید بررسی لازم صورت گیرد که خودروها از طریق دوربین کنترل شوند.

با مطرح شدن اجرای طرح HOV در بزرگراه همت و اجازه عبور به خودروهای عمومی پرسرنشین، مسئله پولی شدن استفاده از این خط مطرح شده است که هرمزی معاون حمل‌ ونقل و ترافیک شهردار تهران با رد این موضوع اعلام کرد: این خطوط ویژه در بزرگراه‌ها تفکیک فیزیکی نخواهند داشت، بلکه از طریق علائم هشدار دهنده، به مردم اطلاع داده می‌شود که در ساعات پیک، تردد فقط برای خودروهای پرسرنشین مانند ون‌ها، اتوبوس‌ها و… امکان‌پذیر خواهد بود تا این خودروها بتوانند سریع‌تر حرکت کنند. اگر خودروهای شخصی و تک‌سرنشین در ساعات اعلامی وارد این مسیرها شوند، تحت نظارت تصویری جریمه خواهند شد.

طرح خط تردد پر سرنشین جواب می‌دهد؟

کارشناسان زیادی معتقدند این طرح سر انجامی جز شکست ندارد؛ انتخاب بزرگراه همت به عنوان نمونه آزمایشی ریسک‌های بالایی به همراه دارد چرا که این بزرگراه مهم تنها مسیر عبوری بسیاری از خودروها است و تنگ‌تر کردن این معبر نه تنها به خلوتی آن کمک نمی‌کند بلکه ترافیک آن را تشدید می‌کند.

در نگاه مجریان این طرح، به استفاده بیشتر از خودروهای سواری تاکسی و شاتل‌های مسافربری تأکید شده و خط BRT همت و ایستگاه‌های آن به عنوان عامل تشدید ترافیک معرفی شده‌اند؛ حال این سؤال پیش می‌آید که ظرفیت بالا و ارزان حمل مسافر در اتوبوس‌های BRT چطور نادیده گرفته شده و توزیع این بار در تاکسی‌ها به صرفه و منطقی تلقی می‌شود؟

مدت‌ها است که حل معضل ترافیک تهران درمانی ندارد و روز به روز وضعیت آن وخیم‌تر می‌شود. تیم‌های کارشناسی متعدد ایرانی و خارجی طی سال‌های گذشته نقشه‌های مختلفی را برای حل این بحران اجتماعی ارائه داده‌اند. HOV جدیدترین مسکنی است که برای پیکر خسته کلانشهر تهران تجویز شده است اما به نظر می‌رسد راه‌حل‌های فنی ترافیکی صرفا به حل موقت و سطحی مسئله کمک می‌کنند و می‌بایست در نگاه کلان و حاکمیتی به دنبال چاره کار و حل ریشه‌ای ماجرا بود.