امید محمدی؛ بازار: هفته گذشته «حسین افشین»، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، از توقف پروژه «مهندسی معکوس» خودروهای تسلا در گروه صنعتی ایران‌خودرو به دلیل تغییرات مدیریتی خبر داد. شاید این تصمیم را بتوان «پیشگیری» از تکرار یک «اشتباه» مدیریتی دانست. مزید اطلاع مدیران شرکت «جتکو» و معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری باید یادآور شد که دست یابی به فناوری تولید خودروهای الکتریکی در جهان، فراتر از صرفا ساخت سخت افزار است. رقابت جهانی در این حوزه منوط به ایجاد زنجیره تامین قوی، تولید پیشرفته باتری و دانش نرم افزاری پیشرفته است.
چرا چین پیشتاز تولید خودروهای برقی است؟
چین امروز به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده خودروهای برقی در جهان شناخته می شود. دلیل این موفقیت، سرمایه گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری دولت این کشور طی دو دهه اخیر و بهره گیری از دانش فنی شرکت های اروپایی و آمریکایی است که در خاک چین فعالیت کردند. بر خلاف این استراتژی بلند مدت، گروه صنعتی ایران‌خودرو یا شرکت «جتکو» با تکیه صرف بر مهندسی معکوس نمی تواند به فناوری پیشرفته تسلا دست یابند.
شاید بهتر باشد شرکت «جتکو» شفافیت بیشتری در خصوص فرآیند مهندسی معکوس خودروهای تسلا ارائه دهد. لازم است مشخص شود که در چه سطحی از فناوری این خودرو، بومی سازی یا دستیابی به تکنولوژی انجام شده است. چنین شفافیتی می تواند در اصلاح تصمیمات مدیریتی ایران خودرو و ارائه تصویر دقیق تری به معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری موثر باشد، تا حمایت از پروژه های ناکارآمد جلوگیری شود.
در داخل کشور شرکتی مانند «جتکو» به جای الگوبرداری از این استراتژی موفق، به دنبال مهندسی معکوس خودروهای تسلا است که چنین رویکردی نه تنها ناکارآمد، بلکه «پرهزینه» و «غیرقابل تحقق» است
کپی برداری هوشمندانه یا استراتژی اشتباه؟
چینی ها در گذشته محصولات خودروسازان بزرگ را مهندسی معکوس می کردند، اما این استراتژی تنها بخشی از موفقیت آن‌ها بوده است. بیش از سه دهه است که این کشور میزبان خودروسازان و قطعه‌سازان آلمانی، آمریکایی و ژاپنی است. با تدوین استراتژی های بلند مدت و سرمایه گذاری کلان، چین توانست به یک تولید کننده مستقل و پیشرو در خودروهای برقی تبدیل شود.
چنین پیشرفتی با انتقال دانش فنی ناخواسته از سوی شرکت های خارجی، آزمون و خطاهای گسترده داخلی و حمایت دولت از کارآفرینان داخلی توام بوده است. علاوه بر این، چین توانسته است زنجیره تامین پیشرفته ای ایجاد و از متخصصان و طراحان برتر جهانی برای توسعه محصولات خود استفاده کند.
اما در داخل کشور شرکتی مانند «جتکو» به جای الگوبرداری از این استراتژی موفق، به دنبال مهندسی معکوس خودروهای تسلا است که چنین رویکردی نه تنها ناکارآمد، بلکه «پرهزینه» و «غیرقابل تحقق» است.
مهندسی معکوس خودروهای برقی پیشرفته‌ای مانند تسلا به دلایل متعدد اقتصادی و عملی در کشور امکان پذیر نیست
تولید خودروهای برقی در کشور نیازمند همکاری استراتژیک با چین
مهندسی معکوس خودروهای برقی پیشرفته ای مانند تسلا به دلایل متعدد اقتصادی و عملی در کشور امکان پذیر نیست. زیرا تسلا تنها یک خودروی برقی نیست؛ بلکه پلتفرمی جامع از فناوری های جدید مانند هوش مصنوعی، سیستم های کمکی راننده و سامانه های پیشرفته مدیریت باتری است. حتی با نادیده گرفتن طراحی بدنه آیرودینامیک و سیال این خودرو، باید به مدیران پروژه‌های مهندسی معکوس یادآور شد که تولید محصولی از چنین خودروی پیچیده ای در کشور، آن هم بدون زیرساخت های لازم، امکان پذیر نخواهد بود.
تولید خودروهای برقی فراتر از ساخت یک نمونه «کانسپت» یا حتی «شوآف» در مهندسی معکوس است. این فرآیند نیازمند حضور در زنجیره تامین بین المللی، دسترسی پایدار به نیمه هادی ها، تهیه باتری های پیشرفته و ایجاد زیرساخت های ایمن و پایدار برای تولید یا واردات قطعات پیشرفته این محصولات است.
در این میان، سوالی که باید از شرکت جتکو، معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت صمت پرسید این است؛ چگونه در کشوری که هنوز آزمایشگاه های تست ایمنی باتری خودروهای برقی ایجاد نشده، می توان ادعای مهندسی معکوس و تولید محصولاتی مبتنی بر پلتفرم و فناوری های تسلا را داشت؟
آیا گروه صنعتی ایران‌خودرو زنجیره تامین خود را از نظر سخت افزار و نرم افزار برای تولید یا مونتاژ خودروهای برقی آماده کرده است؟ واقعیت این است که در فرآیند تولید یا مونتاژ وسایل نقلیه الکتریکی، خودروسازان داخلی همچنان به تامین باتری ها و قطعات پیشرفته از چین یا سایر کشورها وابسته خواهند بود. بنابراین، تا زمانی که زنجیره تامین پایدار و کارآمد برای تهیه این محصولات فراهم نشود، هرگونه تلاش برای مهندسی معکوس تسلا یا خودروهای مشابه را می‌توان اتلاف زمان و سرمایه معرفی کرد.
آیا خودروسازان داخلی می توانند به جایگاهی در سطح بازیگران منطقه ای در عرضه خودروهای برقی دست یابند؟
نگاهی به آمار تولید جهانی خودروهای برقی در سال ۲۰۲۴
براساس آخرین آمار، تولید خودروهای برقی در جهان در سال ۲۰۲۴ از مرز ۱۶ میلیون دستگاه عبور خواهد کرد. چین به تنهایی بیش از ۱۰ میلیون خودرو برقی تولید کرده و سهمی حدود ۶۰ درصد از بازار جهانی را دارد. اروپا و آمریکا نیز به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. رقابت میان تسلا، بی وای دی، نیو و جیلی برای رشد تولید این وسایل نقلیه در جهان همچنان وجود دارد.
باتوجه به آمار مذکور و معرفی بازیگران اصلی تولید خودروهای برقی، از متولیان و مدیران ارشد صنعت خودرو باید پرسید؛ اگر محصولی مبتنی بر مهندسی معکوس خودرو تسلا در کشور تولید شود، آیا خودروسازان داخلی می توانند به جایگاهی در سطح بازیگران منطقه ای در عرضه خودروهای برقی دست یابند؟
آیا مزیت رقابتی کشور در مهندسی معکوس تسلا نهفته است یا باید بر برنامه ریزی و تقویت زیرساخت های قطعه سازی متمرکز شد تا فناوری های متناسب با وسایل نقلیه برقی در داخل کشور توسعه یابد؟
از سوی دیگر، آیا مهندسی معکوس خودرو تسلا در شرکت «جتکو» می تواند محصولی تولید کند که قابلیت رقابت با خودرو برقی ترکیه به نام توگ را داشته باشد؟ پاسخ به این پرسش های بنیادین می تواند مسیر توسعه خودروهای برقی در کشور را با اولویت بندی صحیح و مبتنی بر واقعیت های موجود هدایت کند.
source