نگاهی به تحولات صنعت و بازار خودرو دنیا در پایان سال ۲۰۲۴

علی میرزایی؛ بازار: سال ۲۰۲۴ در حالی به پایان نزدیک می ‌شود که صنعت خودروی دنیا با تغییرات گسترده و تحولات فراوانی همچون پیشرفت ‌های فناورانه، تغییر سلیقه و ترجیحات مشتریان و پیچیدگی ‌های ژئوپلیتیکی مواجه بوده است. توجه به این تغییرات می ‌تواند نقشه راهی برای پیشرفت و ترسیم چشم ‌اندازی روشن جهت توسعه صنعت خودروی داخلی فراهم کند. در سال جاری، صنایع خودروسازی چین بیشترین سهم بازار جهانی را از نظر فروش و تولید به خود اختصاص دادند. چینی‌ ها امسال پا را فراتر گذاشتند و خودروسازان غربی را از بازار داخلی خود عملا اخراج کردند. از این‌ رو، در ادامه به نکات کلیدی ترسیم ‌کننده چشم ‌انداز این صنعت می ‌پردازیم:

سال ۲۰۲۴ را می ‌توان سال کاهش سود خودروسازان افسانه ‌ای آلمان مانند «مرسدس بنز» و «ب‌ام‌و» معرفی کرد، از سوی خودروهای برقی به فروش ۱۷ میلیون دستگاه رسیدند

نگاهی به تغییرات بازار جهانی خودرو در ۲۰۲۴

فروش جهانی خودرو با رشد ۳.۳ درصدی به ۹۴.۷ میلیون دستگاه رسید و بازار آسیا-اقیانوسیه بیش از ۵۱ درصد از این فروش را به خود اختصاص داد. همزمان، خودروهای برقی با فروش ۱۷ میلیون دستگاه و سهم ۲۰ درصدی از بازار جهانی، رشدی ۲۴ درصدی نسبت به سال گذشته داشتند. بحران انرژی و تسلط خودروسازان چینی به وسایل نقلیه تمام برقی، باعث شد خودروهای پلاگین هیبریدی، به ‌ویژه در اروپا و چین، با رشد نزدیک به دو برابری دوباره مورد توجه قرار گیرند.

چینی ‌ها برای ایجاد چالش ‌های بیشتر برای سایر خودروسازان بزرگ دنیا، اقدام به کاهش قیمت پک باتری خودروهای برقی کردند. این اقدام باعث شد خودروهای الکتریکی نسبت به گذشته مقرون‌ به ‌صرفه ‌تر باشند. همچنین، چینی‌ ها با این استراتژی پروژه ‌های باتری ‌سازی در اروپا را لغو و نگرانی ‌های مالی برای سرمایه‌ گذاران ایجاد کردند.

در سال میلادی جاری، فروش انواع خودروهای احتراق داخلی در اروپا کاهش یافت و درنتیجه خودروهای هیبریدی و تمام برقی سهم بیشتری از بازار را تصاحب کردند. خودروهای برقی بازار اروپا وابستگی شدیدی به واردات از چین داشتند؛ موضوعی که بیانگر تغییرات عمده در پویایی تجارت جهانی است، هرچند محدودیت ‌های این قاره برای ورود خودروهای برقی چینی همچنان پابرجاست.

سال ۲۰۲۴ را می ‌توان سال کاهش سود خودروسازان افسانه ‌ای آلمان مانند «مرسدس بنز» و «ب‌ام‌و» معرفی کرد. بررسی ‌ها نشان می‌ دهد افت محبوبیت این خودروسازان در بازار بزرگ چین، توام با وابستگی شدید به صادرات، دو نقطه ضعف اصلی و عامل کاهش سوددهی آن ‌ها بوده است.

زنجیره تامین جهانی خودروسازان پس از اختلالات عدیده دوران کرونا، توانست بهبود یابد و تعادلی میان تولید و تحول ایجاد کند. با این‌حال، تنش ‌های ژئوپلیتیکی میان چین و غرب همچنان تهدیدی جدی باقی مانده است. بازار خودرو اروپا نیز از افزایش تورم و هزینه ‌های انطباق با مقررات آلایندگی متاثر شد و رشد قیمت خودرو به سایر بازارهای جهانی سرایت کرد.

ظرفیت مازاد چین در تولید خودروهای برقی و باتری ‌ها، نگرانی ‌های عمده ‌ای برای زنجیره تامین و خودروسازان بزرگ ایجاد کرده است. این کشور ۹۲ درصد از تقاضای جهانی برای سلول ‌های باتری را تامین کرد

گذار به برقی ‌سازی

ظرفیت مازاد چین در تولید خودروهای برقی و باتری ‌ها، نگرانی ‌های عمده ‌ای برای زنجیره تامین و خودروسازان بزرگ ایجاد کرده است. این کشور ۹۲ درصد از تقاضای جهانی برای سلول ‌های باتری را تامین کرد. تسلط چین بر زنجیره تامین باتری و خودروهای برقی، همزمان با توسعه شبکه ‌های شارژ وسایل نقلیه الکتریکی در سراسر جهان، درآمد مالی خودروسازان چینی را نسبت به سال گذشته افزایش داده است.

نسل جدید باتری‌ های فسفات آهن لیتیوم (LFP) با ایمنی بیشتر و قیمت کمتر، مورد استقبال گسترده ‌ای قرار گرفتند. تحلیلگران صنعت خودرو پیش ‌بینی می‌ کنند که کاهش هزینه باتری خودروهای برقی تا سال ۲۰۲۶ منجر به رقابت قیمتی با خودروهای احتراقی خواهد شد. با این‌حال، خطر آتش ‌سوزی باتری ‌ها همچنان دغدغه ‌ای اصلی باقی مانده است.

ادغام احتمالی شرکت ‌هایی مانند هوندا و نیسان نشان ‌دهنده تلاش برای تجمیع منابع در مواجهه با هزینه‌ های بالای برقی‌ سازی است

توجه به نوآوری و فناوری در صنعت خودروی دنیا

سیستم رانندگی خودران در سال جاری پیشرفت چشمگیری داشت و مرسدس بنز سریع ‌ترین سیستم سطح ۳ تایید شده جهان را عرضه کرد. این پیشرفت، مفهوم «خودرو نرم‌افزارمحور (SDV)» را به اولویت اصلی خودروسازان تبدیل کرده و امکان به‌ روزرسانی آنلاین قابلیت ‌های دیجیتال را فراهم آورده است.

همزمان، رشد خودروهای خودران و برقی نیازمند کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه یا تولید است. از این ‌رو، ادغام احتمالی شرکت ‌هایی مانند هوندا و نیسان نشان ‌دهنده تلاش برای تجمیع منابع در مواجهه با هزینه‌ های بالای برقی‌ سازی است.

تحولات بازار خودرو منطقه

خودروسازان چینی وسایل نقلیه انرژی نو (NEV) پیشرفته ‌ای عرضه کردند که به طور متوسط ۳۵ درصد ارزان ‌تر از محصولات رقبای اروپایی هستند. این مزیت رقابتی باعث شده سهم بازار خودروسازان آلمانی در چین از ۲۴ درصد در سال ۲۰۲۰ به تنها ۱۵ درصد تا پایان ۲۰۲۴ کاهش یابد. تغییر و تحول در سهم یا محصولات خودروسازان بزرگ دنیا در چین، تاثیرات عمیقی بر بازارهای جهانی داشته است.

در همین حال، هند به ‌عنوان بازیگری نوظهور در حوزه خودروهای برقی به‌سرعت در حال پیشرفت است. پیش ‌بینی ‌ها نشان می‌ دهد که بازار خودروهای برقی هند با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) معادل ۲۸.۵۲ درصد گسترش خواهد یافت. البته موتورسیکلت‌ ها بیش از ۹۷ درصد فروش خودروهای برقی این کشور را تشکیل می‌ دهند.

امارات و عربستان نیز برنامه‌ های جدی خود را برای توسعه صنعت خودرو به ‌عنوان بخشی از استراتژی دوران «پسا نفت» دنبال می ‌کنند

فشار رقابتی بر خودروسازان اروپایی

ورود گسترده خودروهای چینی به بازار اروپا فشار زیادی بر خودروسازان این قاره وارد کرده است. این رقابت شدید، شرکت‌ هایی مانند فولکس‌ واگن را به همکاری با XPeng برای حفظ جایگاه شان در بازار سوق داده است.

علاوه بر این، کشورهای آفریقای جنوبی و مراکش به دلیل موقعیت استراتژیک و هزینه‌ های کمتر، توجه خودروسازان اروپایی را برای احداث کارخانه‌ های مونتاژ به خود جلب کردند. در همین راستا، امارات و عربستان نیز برنامه‌ های جدی خود را برای توسعه صنعت خودرو به ‌عنوان بخشی از استراتژی دوران «پسا نفت» دنبال می‌کنند.

چالش ‌های گسترده صنعت خودروی دنیا

کمبود مواد معدنی حیاتی مانند لیتیوم و کبالت، موانعی برای تولید انبوه خودروهای برقی ایجاد کرده است. بازیافت باتری خودروهای برقی هنوز در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز به‌طور کامل محقق نشده است. هرچند توجه‌ ها به اقتصاد چرخه‌ای مواد حیاتی افزایش یافته، اما این راه‌ حل هنوز به‌ عنوان گزینه‌ ای بلند مدت قابل اتکا نیست. از سوی تنش ‌های ژئوپلیتیکی میان غرب و چین، زنجیره تامین فناوری ‌های خاص صنعت خودرو را مختل کرده و پیچیدگی ‌هایی جدید به بازار اضافه کرده است.

پیام روشن تحولات جهانی برای صنعت خودروی کشور در سال ۲۰۲۴ این است؛ «نوآوری داشته باشید یا حذف شوید.»

درس‌هایی برای صنعت خودروی ایران

صنعت خودروی کشور نیز تحت تاثیر چالش‌ های مشابهی قرار دارد. علاوه بر این نابسامانی بازار خودرو، کیفیت پایین محصولات، ضعف خدمات پس از فروش، سردرگمی قوانین آلایندگی، تعلل در برقی ‌سازی و رشد سریع مونتاژکاری از معضلات جدی این صنعت است.

پیام روشن تحولات جهانی برای صنعت خودروی کشور در سال ۲۰۲۴ این است؛ «نوآوری داشته باشید یا حذف شوید.» سیاست ‌گذاران صنعتی کشور باید با شناخت دقیق تحولات جهانی، راهبردهای خلاقانه‌ ای در تمامی حوزه ‌ها اتخاذ کنند. وابستگی کوتاه ‌مدت به سودآوری مقطعی باید جای خود را به برنامه ‌ریزی بلند مدت بدهد. در غیر این صورت، «صنعت ‌زدایی نا بالغ سریع‌ تر از آنچه تصور می ‌کنیم اقتصاد کشور را گرفتار بی ‌ثباتی خواهد کرد.»

تنها راه عبور از گذار تحولات جهانی و کسب نقش جدی در عرصه بین ‌الملل، سازگاری با پیشرفت فناورانه و موقعیت ‌یابی راهبردی منطقه ‌ای است. تحولات صنعت خودرو ارتباط مستقیمی با صنعت انرژی دارد، اما نگاه سیستمی همچنان حلقه مفقوده تصمیم‌گیری ‌های کلان در کشور است.